"Συναισθηματική Νοημοσύνη"

Η λέξη νοημοσύνη μας παραπέμπει όλους στο "μυαλό" που έχει κάποιος. Όταν λέμε ότι είναι υψηλής νοημοσύνης, τότε σημαίνει ότι είναι αρκετά έξυπνος, ενώ όταν λέμε ότι η νοημοσύνη του είναι χαμηλή τότε σημαίνει ότι δεν είναι και τόσο έξυπνος. Ωστόσο δεν έχουμε αποσαφηνίσει σε ποιό είδος νοημοσύνης αναφερόμαστε.

Τα κανάλια νοημοσύνης ενός ανθρώπου είναι δύο. Το ένα αναφέρεται στην νοημοσύνη ευφυϊας, δηλαδή το γνωστό σε όλους IQ (Intelligence Quotient), ενώ τ άλλο αφορά στην συναισθηματική νοημοσύνη  EQ (Emotional Quotient) των ανθρώπων, δηλαδή την ικανότητα των ανθρώπων να αντιλαμβάνονται, να εκτιμούν και να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους και τα συναισθήματα των άλλων.  Οι δύο δείκτες νοημοσύνης δεν είναι απαραίτητο να συμβαδίζουν και να συνάδουν. Μπορεί κάποιος να είναι επιτυχημένος επαγγελματικά, να είναι πολύ έξυπνος και έχει αρτιότατο τρόπο επαγωγικής και παραγωγικής σκέψης, άψογης ικανότητας της μνήμης κλπ., αλλά να αδυνατεί να διαχειριστεί τον θυμό, την απογοήτευση και την ματαίωση ή να συναισθανθεί τον συνάνθρωπό του. Επιπλέον ένας συναισθηματικά υψηλός νοήμων άνθρωπος είναι δυνατό να μπορεί να είναι σε θέση να ελέγχει τα συναισθήματά του αλλά να έχει χαμηλή ικανότητα συγκέντρωση, προσοχής και μνήμης. Συνεπώς μιλάμε για δύο διαφορετικούς δείκτες νοημοσύνης, τον συναισθηματικό και τον δείκτη ευφυϊας.

Θα ήθελα να αναφερθώ εκτενέστερα στο δείκτη συναισθηματικής νοημοσύνης.Πότε καταλαβαίνουμε ότι έχουμε υψηλή συναισθηματική νοημοσύνη;,είναι πάντα θετικό αυτό ή μπορεί να μας επηρεάσει και αρνητικά;, πως μπορούμε να καλλιεργήσουμε στα παιδιά αλλά και στους εαυτούς μας το συναισθηματικού νου;

Στην Ψυχολογία, ο όρος συναισθηματική νοημοσύνη είναι συνυφασμένος με το όνομα του Daniel Goleman Jay. Ο Goleman, είναι ένας συγγραφέας, ψυχολόγος , και η επιστημονικός δημοσιογράφος . Δώδεκα χρόνια, έγραφε για τους New York Times, σχετικά με θέματα ψυχολογίας. Επιπλέον είναι συγγραφέας περισσότερων από 10 βιβλίων ψυχολογίας, εκπαίδευσης, οικολογικής κρίσης , και ηγεσίας . Έχει υπάρξει υποψήφιος για το Βραβείο Πούλιτζερ δύο φορές. 

Ο Goleman ανέπτυξε την κλίμακα εκτίμησης της συναισθηματικής νοημοσύνης και μέσα από μία σειρά ερευνών, ανακάλυψε ότι η συναισθηματική νοημοσύνη, σε σύγκριση με τη νοημοσύνη ευφυϊας, οδηγεί περισσότερο τους εργαζομένους στην επαγγελματική επιτυχία. Σύμφωνα με τη θεωρία του, οι "εξυπνοι" δεν είναι απαραίτητα και επιτυχημένοι όταν δεν διαθέτουν την ικανότητα να διαχειριστούν, να αναγνωρίσουν,να κατανοήσουν, συναισθήματα. Άρα η επιτυχία προϋποθέτει και την "συναισθηματική εξυπνάδα".

Η συναισθηματική νοημοσύνη απαρτίζεται από 5 κατηγορίες, την αυτεπίγνωση, την αυτορύθμιση, την κινητοποίηση, την ενσυναίσθηση και τέλος τις κοινωνικές δεξιότητες. Αυτό σημαίνει ότι ένα άτομο διαθέτει υψηλά συναισθηματικό νού,όταν αναγνωρίζει, αγκαλιάζει και αποδέχεται τα συναισθήματα που βιώνει, όταντα διαχειρίζεται, όταν διαθέτει κίνητρα επίτευξης και δέσμευσης με το στόχο του, ελπίζει και παραμένει αισιόδοξο παρουσιάζοντας ανεκτικότητα στην ματαίωση και την παραίτηση, όταν κατανοεί, αναγνωρίζει, αποδέχεται και συμμερίζεται τα συναισθήματα των άλλων, και τέλος όταν οι κοινωνικές του σχέσεις είναι υγιείς (επικοινωνιακές δεξιότητες, συνεργατική διάθεση, ικανότητα για εγγύτητα κλπ.).

Αναμφίβολα, η παρουσία της συναισθηματικής νοημοσύνης είναι απαραίτητη στους ανθρώπους, καθώς οι επιδράσεις της στη ζωή μας μόνο θετικές μπορεί να είναι. Ωστόσο, οι άνθρωποι παραπονιούνται συχνά πως ενώ αντιλαμβάνονται τα συναισθήματα των άλλων και δείχνουν κατανόηση, απογοητεύονται συχνά. Και ναι, αυτό συμβαίνει και μάλιστα είναι και ερευνητικά τεκμηριωμένο, πως οι άνθρωποι που αναγνωρίζουν εύκολα τα συναισθήματα των άλλων (ενσυναίσθηση), βιώνουν περισσότερο αρνητικό συναίσθημα στη δική τους ζωή. Ο λόγος που συμβαίνει κάτι τέτοιο είναι πως μπορεί να έχουν την δυνατότητα να αναγνωρίζουν και να σέβονται τα συναισθήματα των άλλων, αλλά ίσως αγνοούν τα δικά τους, δεν τα αναγνωρίζουν και δεν τα αποδέχονται.  Άρα δεν πληρούν όλες τις πτυχές της συναισθηματικής νοημοσύνης, η οποία όπως αποσαφήνισα πιο πάνω είναι συνάρτηση και των πέντε κατηγοριών που αναφέραμε. Μπορεί να καταλαβαίνεις τους άλλους, αλλά να μην έχεις κίνητρα και να κριτικάρεις τα δικά σου συναισθήματα. Το ότι διαθέτεις την ικανότητα της ενσυναίσθησης δε σε κάνει συναισθηματικά έξυπνο. Συναισθηματικά έξυπνος θα είσαι όταν θα καταλαβαίνεις τα συναισθήματα των άλλων και τα δικά σου, όταν θα διαθέτεις κίνητρα και θα διαχειρίζεσαι τις σχέσεις σου. Με λίγα λόγια όταν θα δουλέυεις και με τις 5 κατηγορίες της EQ.

Για να καλλιεργήσετε, και να αναπτύξετε την συναισθηματική σας νοημοσύνη τα βήματα που είναι καλό να ακολουθήσετε είναι απλά και είναι τα εξής. Αρχικά  δώστε έμφαση στο "τι αισθάνεστε" μέσα στην ημέρα, οποιαδήποτε κατάσταση και να αντιμετωπίζετε, είτε θετική είτε αρνητική. Ασχοληθείτε με τον συναισθηματικό σας κόσμο, τι σας έκανε να αισθανθείτε θετικά ή αρνητικά. Μην ενοχοποείτε τα αρνητικά συναισθήματα που μπορεί να βιώνετε. Αγκαλιάστε τα! Το άγχος, ο θυμός, η λύπη, ο φόβος είναι και αυτά συναισθήματα και υπάρχουν στη ζωή μας. Δε θα πρέπει να τα "κουκουλώνουμε", να τα μπλοκάρουμε ή να νιώθουμε άσχημα που τα αισθανόμαστε. Εξάλλου, καταπνίγοντας ένα συναίσθημα, δεν το διώχνουμε, το βάζουμε στην άκρη και αυτό μεγαλώνει μέχρι να έχει καταστροφικές συνέπειες τόσο για μας όσο και για τους γύρω. Διαχειριστείτε το θυμό, τον πόνο, την ματαίωση.

Επιπλέον μάθετε στα παιδιά να αναγνωρίζουν και να διαχειρίζονται τον συναισθηματικό τους κόσμο - θα αναφερθώ πιο αναλυτικά σε επόμενο άρθρο. Οι

γονείς που εφαρμόζουν τη συναισθηματική αγωγή στα παιδιά τους, τα οδηγούν σε ψυχοκοινωνική εξέλιξη προάγοντας την ψυχική υγεία και ισορροπία τους. Αυτοί είναι, όσοι ασχολούνται ενεργά με την συναισθηματική κατάσταση των παιδιών τους. Μιλούν, συζητούν με ένα φοβισμένο, θυμωμένο κ.α. παιδί και προσπαθούν να το βοηθήσουν να αναγνωρίσει τί του συμβαίνει και γιατί καθώς και πώς μπορεί να το διαχειριστεί. Δεν το ενοχοποιούν για ό,τι αισθάνεται, το καθησυχάζουν και αποτελούν πρότυπο για αυτό με τη δική τους συμπεριφορά διαχείρισης, "συναισθηματικής συνείδησης", "συναισθηματικής επάρκειας" και αυτοελέγχου.

Φροντίστε τον συναισθηματικό σας νου και εξελίξτε τον προκειμένου να οδηγηθείτε στην ικανοποίηση από την ζωή αλλά και στην επαγγελματική ικανοποίηση.  Ακολουθήστε το ίδιο μονοπάτι όσοι είστε γονείς, φροντίζοντας την δική σας συναισθηματική αγωγή αρχικά και των παιδιών σας στην συνέχεια.